ေရခဲေရ (သုိ႔မဟုတ္) အဆိပ္ ေသာက္ေနၾကသူမ်ား

Maukkha Education Magazine's photo.

လြန္ခဲ့ေသာ ရက္ပုိင္းက မႏၲေလးၿမိဳ႕ က်ံဳးနံေဘးတြင္ ညေနဖက္ အေျပးေလ့က်င့္ေနသူ တစ္ဦးကို သတ္မွတ္ထားေသာ ေနရာ ပန္းဝင္လာခ်ိန္တြင္ ေရခဲစိမ္ ေရသန္႔ဘူး ေပးလိုက္ရာ တစ္ရွိန္ထုိး ေမာ့ခ်လိုက္ၿပီးေနာက္ သတိလစ္လဲက်ၿပီး ပါးစပ္မွ အျမႇဳပ္မ်ား ထြက္လာသျဖင့္ ျပင္ပ ေဆး႐ံုတစ္ခုသို႔ ပို႔လုိက္ရသည္ဟု သိရပါသည္။

ေနပူထဲမွ ျပန္လာၿပီး အိမ္ေရာက္သည္ႏွင့္ ေရခဲေသတၱာထဲမွ ေရေအးေအး တစ္ပုလင္း ထုတ္ယူၿပီး အားရပါးရ ေသာက္ခ်ေလ့ရွိသူ တစ္ဦးသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ရက္ပုိင္းက မ်က္စိမ်ား နီရဲလာၿပီး ေခါင္းကိုက္လာသျဖင့္ ျပင္ပ ေဆးခန္းတစ္ခုတြင္ ေသြးခ်ိန္ၾကည့္ရာ အေပၚေသြး 200 mm Hg တက္ေနသျဖင့္ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ေပါက္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ဆရာဝန္က ေဆး႐ံု တက္ခုိင္းလိုက္ရသည္ဟု သိရသည္။

ရာသီဥတု ပူျပင္းသျဖင့္ ျပင္ပသို႔ လံုးဝမထြက္ဘဲ အိမ္ထဲမွာေနရင္း ေရခဲေရကို Water Cooler စက္မွယူၿပီး တစ္စြက္စြက္နဲ႔ ေသာက္ေလ့ရွိေသာ မိသားစုတစ္စု ရွိသည္။ သူတို႔တစ္အိမ္လံုး မိတ္အုိင္းေခၚ မိတ္ဖု အျပင္လုိက္ ထြက္ၿပီး နီရဲေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ၂ ႏွစ္ ၃ ႏွစ္ အရြယ္ကေလးမ်ားမွာ ေရခဲေရ ေသာက္ၿပီး ေခါင္းတြင္ အပူဖုႀကီးမ်ား ထြက္ၿပီး အခ်ိဳ႕အဖုႀကီးမ်ားမွာ ျပည္တည္ၿပီး အနာကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနသည္။

ေရခဲေရကို ေလျဖင့္ မႈတ္ေပးေနသည့္ ပန္ကာ တစ္မ်ိဳး Air Cooler ဝယ္ၿပီး အသံုးျပဳေနသူမ်ားမွာ မ်က္ႏွာမ်ား ေရာင္အမ္းျခင္း၊ အေရျပားထူၿပီး ယားနာမ်ား ထြက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ေၾကာင္း သတိထားမိလာသျဖင့္ ေလမႈတ္ ပန္ကာထဲသို႔ ေရခဲေရမထည့္ဝံ့ၾကေတာ့ဘဲ သာမာန္ ႐ိုး႐ိုးေရကိုသာ ထည့္သံုးစြဲေနရေၾကာင္း သံုးစြဲသူ မိတ္ေဆြတစ္ဦးက ေျပာျပသျဖင့္ သိရေလသည္။

ေရခဲေခ်ာင္း ေရခဲထုပ္ အစားမ်ားသည့္ ကေလးမ်ားမွာ အပူကန္ျခင္း၊ မ်က္ႏွာႏွင့္ မ်က္ခြံမ်ားေပၚတြင္ မိတ္ဖုႀကီးမ်ားႏွင့္ အနာဖုမ်ား ထြက္ျခင္း၊ အစာမေၾကျခင္း၊ အာသီး ေရာင္ျခင္းမ်ား အျပင္ အခ်ိဳ႕မွာ ေရခဲမသန္႔သျဖင့္ ဝမ္းကိုက္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာျခင္းမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ လွ်ာႏွင့္အာေခါင္မ်ားတြင္ အနာခြက္ ခ်ိဳင့္ငယ္ေလးမ်ား ေပါက္ၿပီး အစပ္ မစားႏုိင္သူမ်ား ေဆးခန္းလာျပသည္ကို ေတြ႕ရဖူးသည္။

လွ်ာေဘးမွာ အနာဖုေလး ထြက္လာေသာအခါ သြားဖံုး၊ အံသြားတို႔ႏွင့္ ပြတ္တိုက္မိၿပီး အနာ ျဖစ္လာသည္။ ထိုအနာမွာ အစက္ကေလးမွ က်ယ္ျပန္႔သြားေသာအခါ ခ်ိဳင့္ခြက္ကဲ့သို႔ ျဖစ္သည္။အစာႏွင့္ အခ်ဥ္အစပ္တို႔ ထိေတြ႕လွ်င္ မခံႏုိင္ျဖစ္သည္။

စိတ္ပင္ပန္းသူ၊ ေသာကမ်ားသူ၊ စာေမးပြဲနီးခ်ိန္ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ားတြင္ ဤပါးစပ္နာမ်ား ေတြ႕ရသျဖင့္ ဆရာဝန္ႀကီးမ်ားက Stress Ulcer ဟု ေခၚၾကသည္။ တုိင္းရင္းေဆးႏွင့္ ႐ိုးရာေဆးပညာ အယူအဆ ႐ႈေထာင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ ထိုအနာမ်ားသည္ အပူကန္အနာမ်ား ျဖစ္သည္။ ဝမ္းထဲမွ အစာအိမ္ထဲမွ အပူမ်ား အထက္သို႔ ကန္တက္ၿပီး ခံတြင္းႏွင့္ လွ်ာအာေခါင္၊ သြားဖံုးတို႔တြင္ အနာစက္မ်ား ထြက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။

မိတ္ေဆြတစ္ဦးက သူ၏ လွ်ာႏွင့္သြားဖံုးတြင္ မၾကာခဏ အပူကန္နာမ်ား ထြက္ၿပီး မစားႏုိင္၊ မေသာက္ႏုိင္ ျဖစ္ရေၾကာင္း ေျပာသည္။ ထိုသူ၏ အေလ့အက်င့္ကို ၾကည့္ေသာအခါ ထမင္းစားလွ်င္ ေရခဲေရပုလင္းႏွင့္ ေရခြက္ကို ေဘးမွာ ခ်ထားသည္။ ထမင္းစားၿပီးလွ်င္ ေရခဲေရႏွစ္ခြက္ခန္႔ အဝေသာက္ခ်သည္။ ဤအက်င့္ေၾကာင့္ သူ႔လွ်ာမွာ အပူကန္နာမ်ား မျပတ္ ထြက္ေနျခင္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။

ထမင္းစားၿပီး ေရခဲမုန္႔ စားၾကသူမ်ားကို စားေသာက္ဆုိင္ႀကီးမ်ားတြင္ ေတြ႕ရဖူးသည္။ အခ်ိဳ႕ဆုိင္က စားေသာက္သူမ်ားကို ကုန္က်ေငြ Bill ရွင္းခ်ိန္တြင္ အခ်ိဳပြဲအျဖစ္ ေရခဲမုန္႔ခြက္မ်ား လာခ်ေပးသည္။ အခ်ိဳ႕အလွဴမ်ားတြင္လည္း ထမင္းသို႔မဟုတ္ ဒံေပါက္၊ ၾကက္ဆီထမင္း စသည္ ေကၽြးေမြးဧည့္ခံ ၿပီးေနာက္ အခ်ိဳပြဲဝုိင္းသို႔ ထပ္မံႂကြေရာက္ရန္ ဖိတ္ေခၚၿပီး အခ်ိဳပြဲမ်ားႏွင့္ ေရခဲမုန္႔ ေကၽြးသည္ကို ေတြ႕ရဖူးသည္။ ေရခဲမုန္႔အျပင္ ေရခဲေရပါ ပါသည့္ အလွဴမ်ားလည္း ေတြ႕ဖူးသည္။ အီဆိမ့္ေသာ အစာမ်ား တစ္ဝစားၿပီးခ်ိန္တြင္ ေရခဲမုန္႔၊ ေရခဲေရ ေသာက္ျခင္းမွာ အစာအိမ္မွ မီးဖိုႀကီးကို ၿငိမ္းပစ္သည္ႏွင့္ အလားသ႑န္ တူေလသည္။

လူ၏ အစာအိမ္တြင္ ဝမ္းမီးဟုေခၚေသာ အစာေခ်သည့္မီး ရွိသည္။ ပါစကေတေဇာဓာတ္ ဟုလည္း ေခၚဆုိႏုိင္ေလသည္။ ထိုဓာတ္အားေကာင္းမွ ဝမ္းမီးေတာက္မည္။ ဝမ္းမီးေတာက္မွသာ အစာေၾကမည္။ အစာေၾကမွသာ ဝမ္းမွန္မည္။ ဝမ္းမွန္မွသာ အေၾကာအခ်ဥ္မ်ား ေပါ့ပါးၿပီး ေနထုိင္ေကာင္းမည္။ က်န္းမာမည္။ ထုိင္းမိႈင္းျခင္း၊ ေနာက္ေၾကာတက္ျခင္း၊ ဇက္ထုိးျခင္းတို႔မွာ ဝမ္းခ်ဳပ္သူမ်ားတြင္ ျဖစ္ေလ့ရွိေသာ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္သည္။ အစာေၾကလွ်င္ ဝမ္းမွန္လွ်င္ ေညာင္းကုိက္၊ ဇက္ေၾကာတက္ ေဝဒနာမ်ား မျဖစ္ႏုိင္ပါ။

ထိုကဲ့သို႔ အစာေၾကက်က္ေစရန္ ေတာက္ေနေသာ ဝမ္းမီးကို ေရခဲေရ ေသာက္ခ်လိုက္ေသာအခါ ၿငိမ္းလိုက္သည္ႏွင့္ သ႑ာန္တူေလသည္။ မီးပံုႀကီးကို ေရႏွင့္ေလာင္းခ်လိုက္ေသာအခါ ဝုန္းကနဲ အခုိးအေငြ႕မ်ားႏွင့္ ျပာပူမ်ား အထက္သို႔ ပ်ံ႕လြင့္တက္သြားသည္ကို ျမင္ၾကည့္ႏုိင္ေပသည္။

ထိုအခိုးအေငြ႕မ်ားသည္ အစာအိမ္မွ အထက္သုိ႔ တက္လွ်င္ လည္ေခ်ာင္း တစ္ေလွ်ာက္ႏွင့္ အာေခါင္၊ လွ်ာ၊ သြားဖံုး စသည္တို႔ကို ေရာက္မည္ ျဖစ္သည္။ စာေရးသူကုိယ္တုိင္ ေနပူျပင္းၿပီး မေနႏုိင္၊ မထုိင္ႏုိင္ျဖစ္ေအာင္ ပူျပင္းသည့္ ကာလက ေဆးခန္းမွ အိမ္ျပန္ေရာက္သည္လွ်င္ သမီးမ်ားေသာက္သည့္ ေရခဲေရပုလင္းကို ယူၿပီး ေသာက္မိသည္။

အသိတရား ရွိေသာ္လည္း ပူလြန္း၍ မေနႏုိင္။ အလြန္အရသာ ရွိပါသည္။ ပူၿပီး ေမာေနသည့္အခ်ိန္ ေရခဲေရ ေအးေအးေလးကို ကိုင္းဖန္ခြက္ႀကီး တစ္ခြက္ အျပည့္ေမာ့ခ် လိုက္ရသည့္ အရသာမွာ ေကာင္းလွသည္။ ထုိကဲ့သို႔ တစ္ပါတ္ခန္႔ ေရခဲေရကို ေသာက္ၿပီးေနာက္ စာေရးသူ၏ လွ်ာေဘးတြင္ အပူဖုတစ္ခု ထြက္လာသည္။ ထို႔ေနာက္ အဖုႀကီးလာၿပီး အနာျဖစ္လာသည္။ စကားေျပာသည့္အခါ သြားႏွင့္ ပြတ္မိၿပီး စကားမေျပာႏုိင္၊ အစား မစားႏုိင္ေအာင္ ျဖစ္ရသည္။ ေရခဲေရ၏ အက်ိဳးပင္ ျဖစ္သည္။

ေရခဲေရသည္ အစာအိမ္မွ ဝမ္းမီးအားကို နည္းသြားေစသျဖင့္ အစာ မေၾကသမွ်သည္ အစာေဟာင္းအိမ္မွာ သြားစုၿပီး စမ်ဥ္းဟုေခၚေသာ ဝမ္းအမာအက်စ္ခဲမ်ား ျဖစ္ရသည္။ ဝမ္းကိုခက္ခဲစြာ သြားရသည္။ အပူႏွင့္အေအးသည္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ဝိေရာဓိျဖစ္သည္။ ရွင္းျပေနစရာ မလိုေအာင္ ထင္ရွားေသာ ဓာတ္သေဘာ ျဖစ္သည္။

အစာအိမ္အတြင္းတြင္ အပူဓာတ္ ရွိသည္။ ထိုအပူသည္ပင္ သက္ေစာင့္ဓာတ္ ျဖစ္သည္။ အစာအိမ္မွ အပူသည္ အာခံတြင္းသို႔ တက္သည္။ အာခံတြင္းတြင္ ငံုထားလွ်င္ ပူေႏြးလာသည္။ ဘုရားရွင္ လက္ထက္က အဇာတသတ္ မင္းသား ငယ္စဥ္က လက္မတြင္ ခူနာေပါက္သည္။ အနာ ျပည္ကိုက္သက္သာေစရန္ ဖခင္ ဗိမၼိသာရ မင္းႀကီးက အာခံတြင္းတြင္ ငံုထားေပးသည္။ အာေငြ႕ေၾကာင့္ အနာျပည္ ေပါက္သြားသည္ကို သားႏုိးမည္စိုး၍ မ်ဳိခ်လိုက္သည္။ အာခံတြင္း အေငြ႕၏ အစြမ္းကား အနာကိုပင္ ျပည္ေပါက္ေစသည္။

ဆရာဝန္တို႔သည္ လူနာ၏ ကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ျပဒါးတုိင္ ငံုထားခုိင္းၿပီး တစ္မိနစ္ ၾကာေသာအခါ မွတ္သားရသည္။ ၉၈.၄ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္ ဆိုလွ်င္ ပံုမွန္ျဖစ္သည္။ ကိုယ္တြင္းအပူခ်ိန္ တက္လာလွ်င္ အဖ်ားရွိသည္ဟု သတ္မွတ္သည္။ ျပဒါးခ်ိန္ ၁၀၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္မွ ၁၀၃ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္အထိ ခံႏုိင္ရည္ရွိေသာ္လည္း ထို႔ထက္ အပူႀကီးလွ်င္ သတိလစ္ျခင္း၊ တက္ျခင္းအထိ ျဖစ္ႏုိင္သည္။

၁၀၇ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္တြင္ အူေပါက္ၿပီး အသက္ဆံုး႐ႈံးႏုိင္သည္။ ထိုကဲ့သုိ႔ အပူႀကီးေနသူမ်ားကို ျပင္ပမွ ေရေအးဖတ္ တင္ျခင္း၊ ေရခဲေရျဖင့္ ေရပတ္တိုက္ျခင္း ျပဳလုပ္၍ ရေသာ္လည္း ပါးစပ္ထဲသို႔ ေရခဲေရ မတုိက္ရေပ။ အစာအိမ္ေသြးေၾကာ ေပါက္ျခင္း၊ အူေပါက္ျခင္း၊ သတိလစ္ၿပီး တက္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ေပါက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏုိင္သည္။

တေလာက အလြန္အပူႀကီးခ်ိန္တြင္ မိတ္ေဆြ ဆရာဝန္တစ္ဦးက ဘီယာဆုိင္ တစ္ဆိုင္သို႔ ေခၚသြားၿပီး ဘီယာတုိက္သည္။ အလြန္ပူသည့္ အခ်ိန္တြင္ ဘီယာေသာက္ျခင္းသည္ အလြန္ေကာင္းသည္ဟု ေျပာသည္။ သဲကႏၲာရတြင္ လမ္းေပ်ာက္ေနသူ တစ္ဦးသည္ ဘီယာသံဘူးငယ္ ႏွစ္ဘူးျဖင့္ အသက္ ဆက္ခဲ့ရဖူးသည္ဟု သူစာထဲတြင္ ဖတ္ခဲ့ရဖူးေၾကာင္း ေျပာျပသည္။

ပညာရွိ သတိျဖစ္ခဲဟု ေျပာရမည္လား၊ သတိမမူ ဂူမျမင္ဟု ေျပာရမည္လား။ အပူဒဏ္ ကာကြယ္ရန္ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ ညေနတုိင္း ဘီယာသြားေသာက္ၾကၿပီး ၃၊ ၄ ရက္အၾကာတြင္ စာေရးသူတြင္ လည္ေခ်ာင္းနာၿပီး အသံဝင္သြားသည္။ လည္ေခ်ာင္းနာသည္မွာ အစာပင္ မ်ိဳမခ်ႏုိင္ ျဖစ္သည္။ ေသာက္ခါစရက္က ဆီးရႊင္ခဲ့ေသာ ဘီယာသည္ ေနာက္ပုိင္းရက္မ်ားတြင္ ဆီးပူဆီးေအာင့္ ျဖစ္လာသည္။

စာေရးသူကို ဘီယာေသာက္ ေခၚခဲ့သူ ဆရာဝန္ သူငယ္ခ်င္းမွာ ေျခေထာက္ မေထာက္ႏုိင္၊ ယခင္ကရွိေသာ Gout ေရာဂါ ျပန္ထလာၿပီး ေျခမဆစ္ႀကီး ေရာင္လာသျဖင့္၊ ဤကား ဘီယာေသာက္ျခင္း၏ အက်ိဳးပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။ ေႏြထေနာင္း၊ ေဆာင္းမန္က်ည္း ဟူေသာ စကားရွိသည္။

ေရွးက ဗမာႀကီးမ်ားသည္ ေႏြေနပူျပင္းခ်ိန္တြင္ ထေနာင္းပင္ အရိပ္ ေကာင္းေကာင္းတြင္ ေရေႏြးၾကမ္းအုိးႏွင့္ အညာထန္းလ်က္ခဲေလး စားၿပီး အပူၿငိမ္းခဲ့ၾကသည္။ ေရေႏြးၾကမ္းသည္ အဖန္ရည္ဟု ေခၚၿပီး ဝမ္းထဲကို ေရာက္လွ်င္ အပူကို ၿငိမ္းေစသည္။ ေလကိုလည္း ေၾကေစသည္။ အစာအိမ္ႏွင့္လည္း သင့္သည္ဟု ဆိုသည္။

ေရွးကလူႀကီးမ်ား အဆိုအရ ေႏြရာသီတြင္ ထေနာင္းရြက္၊ ထေနာင္းဖူး သုပ္စားလွ်င္ ဝမ္းေလွ်ာ၊ ဝမ္းပ်က္ ကာကြယ္သည္။ အပူၿငိမ္းသည္။ ေက်ာက္၊ ဝက္သက္ ေရာဂါမ်ားပင္ ကာကြယ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ယခုေခတ္တြင္ ေရေႏြးၾကမ္းဝုိင္း ဓေလ့မ်ားသည္ ေပ်ာက္ကြယ္သေလာက္ ျဖစ္ေနၿပီ။ အလွဴမ်ားတြင္ ေရေႏြးၾကမ္းအုိးႏွင့္ ေရသန္႔ဘူးမ်ားကိုသာ ေနရာတုိင္း ေတြ႕ေနရေလၿပီ။

လူ၏အသက္သည္ ဝမ္းမီး ျဖစ္သည္။ ဝမ္းမီး အားမေကာင္းလွ်င္ ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳး ရႏုိင္သည္။ အစာမေၾကေရာဂါႏွင့္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ကုိယ္တြင္ အဆီတက္ေသာ ေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါတို႔သည္ ေရခဲေရ အေသာက္မ်ားသူတို႔တြင္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ေရခဲေရကို ေန႔စဥ္ ေသာက္သံုးသူမ်ားသည္ ခႏၶာကုိယ္တြင္းမွ ဝမ္းမီးကို ၿငိမ္းေနသူမ်ား ျဖစ္သည္။

မီးၿငိမ္းေသာ မီးဖိုျဖင့္ ခ်က္ေသာ အစာသည္ မေၾကက်က္ႏုိင္သည္ကို သတိျပဳမိဖို႔ လိုသည္။ လြန္ကဲျခင္းသည္ မည္သည့္အခါမွ် မေကာင္း၊ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆုိးက်ိဳး ရွိႏုိင္သည္။ ေျမေသာက္ ေရအုိးတြင္ ထည့္ထားေသာ ေရေအးသည္ သာမန္ေရေအး ျဖစ္သည္။ လူကို ဒုကၡမေပးႏုိင္။ ထိုေရကိုပင္ အပူထဲမွ ျပန္လာလွ်င္ ခ်က္ျခင္း မေသာက္သင့္။ ေခၽြးသိပ္ၿပီးမွ ေသာက္ရမည္ဟု ေရွးလူႀကီးမ်ားက ဆိုသည္။

ေရခဲေသတၱာထဲမွ ထြက္လာေသာ ပုလင္းမ်ား၊ Water Cooler မွ က်လာေသာ ေရတို႔သည္ သဘာဝ လြန္ကဲေသာ ေရပ်က္ ျဖစ္သည္။ ခႏၶာကိုယ္မွ လက္ခံႏုိင္ေသာ အေအးဓာတ္ လြန္ကဲသျဖင့္ တုန္႔ျပန္ျခင္း၊ လက္မခံဘဲ ကန္ထုတ္ျခင္း၊တြန္းလွန္ျခင္းတို႔ကို ခံရမည္ ျဖစ္သည္။

ေရခဲေရကို အစဥ္သျဖင့္ ေသာက္ေနသူမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ ေခတၱသာ ေရငတ္ေျပၿပီး ျပန္ပူလာျခင္း၊ မၾကာခဏ ေရငတ္ျခင္း၊ အာေခါင္ေျခာက္ျခင္း၊ အာသီးေရာင္ျခင္း၊ သြားနာျခင္း၊ သြားဖံုးႂကြျခင္း၊ လွ်ာအရသာ မေတြ႕ျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းပူျခင္း၊ နာျခင္း၊ အစာေရမ်ိဳႁပြန္ ေရာင္ျခင္း၊ အစာအိမ္ ေရာင္ျခင္း၊ အစာမေၾကျခင္း၊ ဖ်ားလွ်င္ အလြယ္တကူ အူေရာင္ျခင္း၊ အသည္းေရာင္ျခင္း၊ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ရျခင္း၊ တစ္ကုိယ္လံုး ေညာင္းကိုက္ၿပီးေနာက္ ေၾကာတက္ျခင္း၊ ႏံုးေခြျခင္း၊ မ်က္စိ အျမင္မၾကည္လင္ျခင္း၊ ေရခ်ိဳးၿပီးလွ်င္ မ်က္စိမ်ားနီရဲျခင္း၊ ဦးေခါင္းေနာက္ေစ့မွ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္း၊ ဦးေခါင္းပူျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္တြင္ ယားနာမ်ားထြက္ျခင္း၊ အပူဖုမ်ား ထြက္ျခင္းတို႔ကို မလဲြမေသြ ျဖစ္ႏုိင္ေလသည္။

နိဂံုးအားျဖင့္ အႀကံျပဳလိုသည္မွာ-

၁။ ေျမအုိး၊ သဘာဝေရအုိးမွ ေအးေသာေရကိုသာ ေသာက္ပါ။

၂။ ျဖစ္ႏုိင္လွ်င္ ႀကိဳခ်က္ထားၿပီးေသာ ေရကို အေအးခံၿပီး ေရက်က္ေအး ေသာက္ပါ။

၃။ ေရေႏြးၾကမ္း သို႔မဟုတ္ အဖန္ရည္ကို ထမင္းစားၿပီးတုိင္း ေသာက္ပါ။

၄။ နံနက္အိပ္ယာထ ေရမခ်ိဳးမီ၊ ညအိပ္ယာဝင္ခ်ိန္တို႔တြင္ ေရတစ္ခြက္ ေသာက္ေသာ အက်င့္ကို က်င့္ပါ။

၅။ ေရခဲေရ၊ အလြန္ေအးေအာင္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ေရကို ေရွာင္ပါ။

၆။ ထမင္းစားေနစဥ္ႏွင့္ ထမင္းစားၿပီး ေရခဲေရ တစ္ဆက္တည္း ေသာက္လွ်င္ အစာအိမ္ကို ဒုကၡေရာက္ေစပါသည္။

၇။ ေရခဲေရကုိ တစ္စြတ္စြတ္ ေသာက္ျခင္းသည္ အဆိပ္ေသာက္ျခင္းႏွင့္ တူသျဖင့္ ထိုအက်င့္ကို ေဖ်ာက္ပစ္ပါ။

၈။ ေရေၾကာင့္ အသက္ရွည္ေစႏုိင္သည္။ ေရခဲေရေၾကာင့္ အသက္တို ေစႏုိင္သည္ကို အထူးသတိျပဳပါ။

ၾကည္လြင္ျမင့္(မုျဒာ) Ref: Shade The Mandalay Hill