ျမန္မာသမုိင္းျဖစ္စဥ္အက်ဥ္း ကုိေတာ့ ေႏွာင္းလူမ်ား ေလ့လာ သိရွိႏုိင္ရန္
ဗဟုသုတအျဖစ္ တင္ ျပလုိက္ပါသည္။
ျမန္မာ့ေျမလႊာ
၁။ ျမန္မာ့ေျမလႊာသည္ ကမၻာ့ေျမလႊာမ်ားႏွင့္အတူ လြန္ ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္း ၆၀၀ ခန္႔မွစ၍ ျဖစ္တည္ခဲ့သည္ဟု ဘူမိေဗဒ ပညာရွင္မ်ားက အသိအမွတ္ျပဳ သည္။ သမုိင္းမတင္မီလြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္း ၄၀ ခန္႔မွစ၍ ျမန္မာ့ ေျမလႊာတြင္ လူသားမ်ားေနထုိင္ခဲ့ ၾကေၾကာင္းလည္း ေတြ႕ရွိေသာ ႐ုပ္ႂကြင္းအေထာက္အထားမ်ား အရ ဘူမိေဗဒပညာရွင္မ်ား၊ မႏု ႆေဗဒပညာရွင္မ်ားက အတည္ ျပဳၾကသည္။
ျမိဳ႔ျပႏိုင္ငံမ်ား
၂။ ေအဒီ ၁ရာစုမွစ၍ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ၿမိဳ႕ျပ ႏုိင္ငံမ်ားျဖင့္ စနစ္တက် ဖြဲ႕စည္း ေနထုိင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ဗိႆႏုိး၊ ဟန္လင္း၊ တေကာင္း၊ သေရေခတၱရာ၊ သု၀ဏၰဘုမ္ၼိ၊ ေ၀သာလီ (ရခုိင္)ၿမိဳ႕ျပႏုိင္ငံမ်ားက စကား မေျပာေသာသက္ေသမ်ားအျဖစ္ အခိုင္အမာျပဆုိလ်က္ရွိသည္။
ျမန္မာပေဒသရာဇ္ေခတ္ႀကီးမ်ား
၃။ ျမန္မာပေဒသရာဇ္၏ ေခတ္ႀကီးမ်ား ပုဂံ၊ ပင္းယ၊ စစ္ ကုိင္း၊ အင္း၀၊ ေတာင္ငူ၊ ေညာင္ ရမ္း၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဟူ၍ အၾကမ္းမ်ဥ္း ၇ ေခတ္ခြဲထား သည္။
ပုဂံေခတ္ (ေအဒီ ၅၆၁ မွ ေအဒီ ၁၃၆၈ ထိ
၄။ သမုတိရာဇ္မင္းမွ သည္ ေစာမြန္နစ္ထိ မင္းဆက္ ၅၅ ဆက္ရွိခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာ မင္းႀကီး(ေအဒီ ၁၀၄၄-၁၀၇၇) သည္ ၄၂ ဆက္ေျမာက္ပုဂံမင္း ဆက္ျဖစ္ၿပီး ပထမျမန္မာႏုိင္ငံ ေတာ္ႀကီးကို ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ၎၏ ပထမျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ ႀကီးသည္ ၅၅ ဆက္ေျမာက္ ပုဂံ မင္းဆက္ျဖစ္ေသာ ေစာမြန္နစ္ (ေအဒီ ၁၃၂၅-၁၃၆၈)တြင္ ပ်က္ သုဥ္းခဲ့သည္။
ပင္းယေခတ္(ေအဒီ ၁၃၀၉ မွ ၁၃၆၄ ထိ)
၅။ သီဟသူ (ေအဒီ ၁၃၀၉-၁၃၂၅)မွ ဥဇနာေျပာင္ (ေအဒီ ၁၃၅၉-၁၃၆၄)ထိ မင္းဆက္ ၆ ဆက္ရွိခဲ့သည္။ ၎ႏွင့္ ထီးၿပိဳင္ နန္းၿပိဳင္ စစ္ကုိင္းမင္းဆက္ရွိခဲ့ သည္။ စစ္ကုိင္းတြင္ အသခၤယာ ေစာယြန္း (ေအဒီ ၁၃၁၅-၁၃၂၃) မွ သီဟပေတ့ (ေအဒီ ၁၃၅၂-၁၃၆၄)ထိ မင္းဆက္ ၇ ဆက္ ရွိခဲ့သည္။
အင္း၀ေခတ္ (ေအဒီ ၁၃၆၄-၁၃၆၇)
၆။ သတုိးမင္းဖ်ား (ေအဒီ ၁၃၆၄-၁၃၆၇)မွ ငါးဆူဒါယကာ ၏ သား မင္းရဲေက်ာ္စြာ (ေအဒီ ၁၅၈၆-၁၅၉၃)ထိ မင္းဆက္ ၂၀ ရွိခဲ့သည္။
ေတာင္ငူေခတ္(ေအဒီ ၁၄၈၅-၁၆၀၀)
၇။ မင္းႀကီးညိဳ (ေအဒီ ၁၄၈၅-၁၅၃၀)မွ ငါးဆူဒါယကာ နႏ္ၵဘုရင္(ေအဒီ ၁၅၈၁ မွ ၁၆၀၀) ထိ မင္းဆက္ ၄ ဆက္ ရွိခဲ့ၿပီး ဟံသာ၀တီဆင္ျဖဴရွင္ ဘုရင့္ ေနာင္ (ေအဒီ ၁၅၅၀-၁၅၈၁) သည္ ဒုတိယျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ ႀကီးကို ထူေထာင္ႏုိင္ခဲ့သည္။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ (ေအဒီ ၁၇၅၂-၁၈၈၅)
၈။ တတိယျမန္မာႏုိင္ငံ ေတာ္ႀကီးကို ထူေထာင္ခဲ့သည့္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ဦးေအာင္ ေဇယ် (ေအဒီ ၁၇၅၂-၁၇၆၀) မွသည္ သီေပါမင္း (ေအဒီ ၁၈၇၈ မွ ၁၈၈၅)ထိ ကုန္းေဘာင္ မင္းဆက္ (၁၁)ဆက္ရွိခဲ့သည္။ ေနာက္ဆံုးမင္းဆက္ျဖစ္သျဖင့္ မင္းဆက္(၁၁)ဆက္မွာ-
(က) အေလာင္းဘုရား ၁၇၅၂-၁၇၆၀
(ခ) ေနာင္ေတာ္ႀကီး ၁၇၆၀-၁၇၆၃
(ဂ) ဆင္ျဖဴရွင္ ၁၇၆၃-၁၇၇၆
(ဃ) စဥ့္ကူးမင္း ၁၇၇၆-၁၇၈၂
(င) ေဖာင္ကားစားေမာင္ေမာင္ ၁၇၈၂-၁၇၈၂ (၇)ရက္
(စ) ဘုိးေတာ္ဘုရား ၁၇၈၂-၁၈၁၉
(ဆ) ဘႀကီးေတာ္ ၁၈၁၉-၁၈၃၇
(ဇ) သာယာ၀တီမင္း ၁၈၃၇-၁၈၅၂
(စ်) ပုဂံမင္း ၁၈၅၂-၁၈၅၃
(ည) မင္းတုန္းမင္း ၁၈၅၃-၁၈၇၈
(ဋ) သီေပါမင္း ၁၈၇၈-၁၈၈၅ ထိျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ အဂၤလိပ္လက္ ေအာက္ေရာက္ျခင္း
၉။ အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံအား ေအဒီ ၁၈၂၄၊ ၁၈၅၂ ႏွင့္ ေအဒီ ၁၈၈၅ တုိ႔တြင္ စစ္ပြဲ ၃ ႀကိမ္ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၿပီး ၁-၁-၁၈၈၆ တြင္ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုး ကို သိမ္းပုိက္ခဲ့သည္။ ကၽြန္ဘ၀ေရာက္သည္။
လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈျဖစ္စဥ္ အခ်ဳိ႕
၁၀။ ၁၉၀၆ တြင္ ၀ိုင္အမ္ ဘီေအေခၚ ဗုဒၶဘာသာ ကလ်ာဏယု၀အသင္း ဖြဲ႕ၿပီး လြတ္လပ္ေရးရရွိေရး စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
၁၁။ ၁၉၁၉ တြင္ ျမန္မာ အမ်ဳိးသမီးကုမၼာရီအသင္း ဖြဲ႕စည္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
၁၂။ ၁၉၂၀ တြင္ ၀ုိင္အမ္ ဘီေအမွ ျမန္မာႏုိင္ငံလံုး ဆုိင္ရာ အသင္းခ်ဳပ္ႀကီး ဂ်ီစီဘီေအဖြဲ႕သည္။ ပထမ ေက်ာင္းသားသပိတ္ေမွာက္ ခဲ့သည္။
၁၃။ ၁၉၃၀ တြင္ တုိ႔ဗမာ အစည္းအ႐ုံးထူေထာင္ သည္။ ထုိႏွစ္တြင္ ဆရာစံ ဦးေဆာင္ေသာ ေတာင္သူ လယ္သမား အေရးေတာ္ပံု ျဖစ္ပြားသည္။
၁၄။ ၁၉၂၃-၃၇ အဂၤလိပ္ က ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ဒုိင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ သည္။
၁၅။ ၁-၄-၃၇ မွ ၁၀-၁၂-၁၉၄၂ ထိ ကုိးဆယ့္တစ္ဌာန အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္က်င့္သံုး သည္။
၁၆။ ၈-၁-၁၉၃၈ (၁၃၀၀ ျပည့္အေရးေတာ္ပံု)ေခ်ာက္ ေရနံေျမသပိတ္စတင္ သည္။
၁၇။ ၁၉၄၁ ဒီဇင္ဘာ ၂၆ ရက္ ဘီအုိင္ေအဖြဲ႕သည္။
၁၈။ ၁၉၄၅ မတ္လ ၂၇ ရက္တြင္ဂ်ပန္ကုိ ေတာ္ လွန္သည္။
၁၉။ ၁၉၄၇ ဆုိရန္တုိဗီလာ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးစီမံ ကိန္းခ်မွတ္သည္။
၂၀။ ၁၉၄၇ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၂ ရက္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ ဆန္းႏွင့္ အျခားေသာ ျပည္နယ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ညီၫြတ္မႈရယူကာ ပင္လံု စာခ်ဳပ္ကုိ ခ်ဳပ္ဆုိႏုိင္ၿပီး တုိင္းရင္းသားစည္းလံုး ညီ ၫြတ္မႈကုိ အခိုင္အမာ ရယူႏုိင္ခဲ့သျဖင့္ “ျပည္ ေထာင္စုေန႔”အျဖစ္ ေပၚ ေပါက္ခဲ့ရသည္။
၂၁။ ၄-၁-၁၉၄၈ တြင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံသည္ လြတ္လပ္သည့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပုိင္ႏုိင္ငံ တစ္ခုျဖစ္လာသည္။
ျမန္မာ့သမိုင္း
The Express Times
ျမန္မာ့ေျမလႊာ
၁။ ျမန္မာ့ေျမလႊာသည္ ကမၻာ့ေျမလႊာမ်ားႏွင့္အတူ လြန္ ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္း ၆၀၀ ခန္႔မွစ၍ ျဖစ္တည္ခဲ့သည္ဟု ဘူမိေဗဒ ပညာရွင္မ်ားက အသိအမွတ္ျပဳ သည္။ သမုိင္းမတင္မီလြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္း ၄၀ ခန္႔မွစ၍ ျမန္မာ့ ေျမလႊာတြင္ လူသားမ်ားေနထုိင္ခဲ့ ၾကေၾကာင္းလည္း ေတြ႕ရွိေသာ ႐ုပ္ႂကြင္းအေထာက္အထားမ်ား အရ ဘူမိေဗဒပညာရွင္မ်ား၊ မႏု ႆေဗဒပညာရွင္မ်ားက အတည္ ျပဳၾကသည္။
ျမိဳ႔ျပႏိုင္ငံမ်ား
၂။ ေအဒီ ၁ရာစုမွစ၍ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ၿမိဳ႕ျပ ႏုိင္ငံမ်ားျဖင့္ စနစ္တက် ဖြဲ႕စည္း ေနထုိင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ဗိႆႏုိး၊ ဟန္လင္း၊ တေကာင္း၊ သေရေခတၱရာ၊ သု၀ဏၰဘုမ္ၼိ၊ ေ၀သာလီ (ရခုိင္)ၿမိဳ႕ျပႏုိင္ငံမ်ားက စကား မေျပာေသာသက္ေသမ်ားအျဖစ္ အခိုင္အမာျပဆုိလ်က္ရွိသည္။
ျမန္မာပေဒသရာဇ္ေခတ္ႀကီးမ်ား
၃။ ျမန္မာပေဒသရာဇ္၏ ေခတ္ႀကီးမ်ား ပုဂံ၊ ပင္းယ၊ စစ္ ကုိင္း၊ အင္း၀၊ ေတာင္ငူ၊ ေညာင္ ရမ္း၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ဟူ၍ အၾကမ္းမ်ဥ္း ၇ ေခတ္ခြဲထား သည္။
ပုဂံေခတ္ (ေအဒီ ၅၆၁ မွ ေအဒီ ၁၃၆၈ ထိ
၄။ သမုတိရာဇ္မင္းမွ သည္ ေစာမြန္နစ္ထိ မင္းဆက္ ၅၅ ဆက္ရွိခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာ မင္းႀကီး(ေအဒီ ၁၀၄၄-၁၀၇၇) သည္ ၄၂ ဆက္ေျမာက္ပုဂံမင္း ဆက္ျဖစ္ၿပီး ပထမျမန္မာႏုိင္ငံ ေတာ္ႀကီးကို ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ၎၏ ပထမျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ ႀကီးသည္ ၅၅ ဆက္ေျမာက္ ပုဂံ မင္းဆက္ျဖစ္ေသာ ေစာမြန္နစ္ (ေအဒီ ၁၃၂၅-၁၃၆၈)တြင္ ပ်က္ သုဥ္းခဲ့သည္။
ပင္းယေခတ္(ေအဒီ ၁၃၀၉ မွ ၁၃၆၄ ထိ)
၅။ သီဟသူ (ေအဒီ ၁၃၀၉-၁၃၂၅)မွ ဥဇနာေျပာင္ (ေအဒီ ၁၃၅၉-၁၃၆၄)ထိ မင္းဆက္ ၆ ဆက္ရွိခဲ့သည္။ ၎ႏွင့္ ထီးၿပိဳင္ နန္းၿပိဳင္ စစ္ကုိင္းမင္းဆက္ရွိခဲ့ သည္။ စစ္ကုိင္းတြင္ အသခၤယာ ေစာယြန္း (ေအဒီ ၁၃၁၅-၁၃၂၃) မွ သီဟပေတ့ (ေအဒီ ၁၃၅၂-၁၃၆၄)ထိ မင္းဆက္ ၇ ဆက္ ရွိခဲ့သည္။
အင္း၀ေခတ္ (ေအဒီ ၁၃၆၄-၁၃၆၇)
၆။ သတုိးမင္းဖ်ား (ေအဒီ ၁၃၆၄-၁၃၆၇)မွ ငါးဆူဒါယကာ ၏ သား မင္းရဲေက်ာ္စြာ (ေအဒီ ၁၅၈၆-၁၅၉၃)ထိ မင္းဆက္ ၂၀ ရွိခဲ့သည္။
ေတာင္ငူေခတ္(ေအဒီ ၁၄၈၅-၁၆၀၀)
၇။ မင္းႀကီးညိဳ (ေအဒီ ၁၄၈၅-၁၅၃၀)မွ ငါးဆူဒါယကာ နႏ္ၵဘုရင္(ေအဒီ ၁၅၈၁ မွ ၁၆၀၀) ထိ မင္းဆက္ ၄ ဆက္ ရွိခဲ့ၿပီး ဟံသာ၀တီဆင္ျဖဴရွင္ ဘုရင့္ ေနာင္ (ေအဒီ ၁၅၅၀-၁၅၈၁) သည္ ဒုတိယျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ ႀကီးကို ထူေထာင္ႏုိင္ခဲ့သည္။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ (ေအဒီ ၁၇၅၂-၁၈၈၅)
၈။ တတိယျမန္မာႏုိင္ငံ ေတာ္ႀကီးကို ထူေထာင္ခဲ့သည့္ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး ဦးေအာင္ ေဇယ် (ေအဒီ ၁၇၅၂-၁၇၆၀) မွသည္ သီေပါမင္း (ေအဒီ ၁၈၇၈ မွ ၁၈၈၅)ထိ ကုန္းေဘာင္ မင္းဆက္ (၁၁)ဆက္ရွိခဲ့သည္။ ေနာက္ဆံုးမင္းဆက္ျဖစ္သျဖင့္ မင္းဆက္(၁၁)ဆက္မွာ-
(က) အေလာင္းဘုရား ၁၇၅၂-၁၇၆၀
(ခ) ေနာင္ေတာ္ႀကီး ၁၇၆၀-၁၇၆၃
(ဂ) ဆင္ျဖဴရွင္ ၁၇၆၃-၁၇၇၆
(ဃ) စဥ့္ကူးမင္း ၁၇၇၆-၁၇၈၂
(င) ေဖာင္ကားစားေမာင္ေမာင္ ၁၇၈၂-၁၇၈၂ (၇)ရက္
(စ) ဘုိးေတာ္ဘုရား ၁၇၈၂-၁၈၁၉
(ဆ) ဘႀကီးေတာ္ ၁၈၁၉-၁၈၃၇
(ဇ) သာယာ၀တီမင္း ၁၈၃၇-၁၈၅၂
(စ်) ပုဂံမင္း ၁၈၅၂-၁၈၅၃
(ည) မင္းတုန္းမင္း ၁၈၅၃-၁၈၇၈
(ဋ) သီေပါမင္း ၁၈၇၈-၁၈၈၅ ထိျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ အဂၤလိပ္လက္ ေအာက္ေရာက္ျခင္း
၉။ အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံအား ေအဒီ ၁၈၂၄၊ ၁၈၅၂ ႏွင့္ ေအဒီ ၁၈၈၅ တုိ႔တြင္ စစ္ပြဲ ၃ ႀကိမ္ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၿပီး ၁-၁-၁၈၈၆ တြင္ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုး ကို သိမ္းပုိက္ခဲ့သည္။ ကၽြန္ဘ၀ေရာက္သည္။
လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈျဖစ္စဥ္ အခ်ဳိ႕
၁၀။ ၁၉၀၆ တြင္ ၀ိုင္အမ္ ဘီေအေခၚ ဗုဒၶဘာသာ ကလ်ာဏယု၀အသင္း ဖြဲ႕ၿပီး လြတ္လပ္ေရးရရွိေရး စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
၁၁။ ၁၉၁၉ တြင္ ျမန္မာ အမ်ဳိးသမီးကုမၼာရီအသင္း ဖြဲ႕စည္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
၁၂။ ၁၉၂၀ တြင္ ၀ုိင္အမ္ ဘီေအမွ ျမန္မာႏုိင္ငံလံုး ဆုိင္ရာ အသင္းခ်ဳပ္ႀကီး ဂ်ီစီဘီေအဖြဲ႕သည္။ ပထမ ေက်ာင္းသားသပိတ္ေမွာက္ ခဲ့သည္။
၁၃။ ၁၉၃၀ တြင္ တုိ႔ဗမာ အစည္းအ႐ုံးထူေထာင္ သည္။ ထုိႏွစ္တြင္ ဆရာစံ ဦးေဆာင္ေသာ ေတာင္သူ လယ္သမား အေရးေတာ္ပံု ျဖစ္ပြားသည္။
၁၄။ ၁၉၂၃-၃၇ အဂၤလိပ္ က ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ဒုိင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ သည္။
၁၅။ ၁-၄-၃၇ မွ ၁၀-၁၂-၁၉၄၂ ထိ ကုိးဆယ့္တစ္ဌာန အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္က်င့္သံုး သည္။
၁၆။ ၈-၁-၁၉၃၈ (၁၃၀၀ ျပည့္အေရးေတာ္ပံု)ေခ်ာက္ ေရနံေျမသပိတ္စတင္ သည္။
၁၇။ ၁၉၄၁ ဒီဇင္ဘာ ၂၆ ရက္ ဘီအုိင္ေအဖြဲ႕သည္။
၁၈။ ၁၉၄၅ မတ္လ ၂၇ ရက္တြင္ဂ်ပန္ကုိ ေတာ္ လွန္သည္။
၁၉။ ၁၉၄၇ ဆုိရန္တုိဗီလာ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးစီမံ ကိန္းခ်မွတ္သည္။
၂၀။ ၁၉၄၇ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၂ ရက္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ ဆန္းႏွင့္ အျခားေသာ ျပည္နယ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ညီၫြတ္မႈရယူကာ ပင္လံု စာခ်ဳပ္ကုိ ခ်ဳပ္ဆုိႏုိင္ၿပီး တုိင္းရင္းသားစည္းလံုး ညီ ၫြတ္မႈကုိ အခိုင္အမာ ရယူႏုိင္ခဲ့သျဖင့္ “ျပည္ ေထာင္စုေန႔”အျဖစ္ ေပၚ ေပါက္ခဲ့ရသည္။
၂၁။ ၄-၁-၁၉၄၈ တြင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံသည္ လြတ္လပ္သည့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပုိင္ႏုိင္ငံ တစ္ခုျဖစ္လာသည္။
ျမန္မာ့သမိုင္း
The Express Times
No comments:
Post a Comment